Boulimia nervosa: een verborgen strijd

Boulimia nervosa is een eetstoornis die gekenmerkt wordt door terugkerende episodes van eetbuien, gevolgd door compenserend gedrag zoals zelfopgewekt braken, overmatig sporten, vasten of misbruik van laxeermiddelen en diuretica. In tegenstelling tot anorexia nervosa, waarbij zelfopgelegde voedselrestrictie centraal staat, ervaart iemand met boulimia een cyclus van controleverlies over eten, gevolgd door intense schuldgevoelens en pogingen om de geconsumeerde calorieën ongedaan te maken.

Boulimia nervosa ontwikkelt zich vaak vanuit een patroon van streng lijnen of vasten. De persoon stelt strenge eetregels op, maar op een bepaald moment worden deze onhoudbaar, wat resulteert in een eetbui. Tijdens zo'n eetbui worden vaak grote hoeveelheden voedsel gegeten, met een voorkeur voor calorierijk, ‘verboden’ voedsel zoals chocolade, koekjes, chips en fastfood. Dit eetgedrag wordt gedreven door een combinatie van emotionele spanning, stress en een verlangen naar troost. Direct na een eetbui voelt men zich overweldigd door schuld en schaamte, wat leidt tot compenserend gedrag.

Hoewel boulimia vaak niet direct zichtbaar is voor de omgeving, heeft de stoornis ingrijpende gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid. Mensen met boulimia worstelen met een verdeeld zelfbeeld: aan de buitenkant tonen ze een façade van controle en tevredenheid, terwijl ze innerlijk worstelen met gevoelens van onzekerheid, angst en zelfhaat.

Diagnostische criteria volgens de DSM-5

Volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5), moet iemand voldoen aan de volgende criteria om de diagnose boulimia nervosa te krijgen:

1. Terugkerende episodes van eetbuien, gekenmerkt door:

   • Het eten van een grote hoeveelheid voedsel in een discrete periode (bijvoorbeeld binnen twee uur).

   • Een gevoel van controleverlies tijdens de eetbui (het gevoel niet te kunnen stoppen met eten).

2. Herhaaldelijk compenserend gedrag om gewichtstoename te voorkomen, zoals:

   • Zelfopgewekt braken.

   • Misbruik van laxeermiddelen, diuretica of andere medicatie.

   • Overmatige lichaamsbeweging.

   • Vasten als compensatie voor de eetbuien.

3. Deze cyclus komt gemiddeld minstens één keer per week voor gedurende drie maanden.

4. Zelfwaardering wordt buitensporig beïnvloed door lichaamsvorm en gewicht.

5. De stoornis treedt niet uitsluitend op tijdens episodes van anorexia nervosa.

De DSM-5 maakt geen onderscheid in subtypes, maar in de klinische praktijk wordt soms gesproken over:

• Purging type: waarbij braken en/of laxeermiddelen worden gebruikt.

• Non-purging type: waarbij andere compenserende methoden worden toegepast, zoals extreem sporten of vasten.

Kenmerken van boulimia nervosa

Psychologische kenmerken

• Extreme preoccupatie met gewicht, lichaamsvorm en eten.

• Schuld, schaamte en zelfhaat na eetbuien.

• Perfectionisme en een gevoel van falen als men niet aan eigen eisen voldoet.

• Verdeeld zelfbeeld: een ‘perfecte’ buitenkant versus een ‘slechte’ binnenkant.

• Angst om de controle te verliezen, zowel over eten als in andere aspecten van het leven.

• Sterke emoties zoals depressie, angst, woede en frustratie.

• Impulsiviteit en moeite met emotieregulatie.

Gedragsmatige kenmerken

• Streng lijnen afgewisseld met eetbuien.

• Verborgen eetbuien, vaak in de avond of nacht.

• Stiekem eten of verbergen van voedsel.

• Gebruik van laxeermiddelen, diuretica of zelfopgewekt braken.

• Extreme focus op calorieën en voedingswaarden.

• Veel tijd besteden aan sporten, soms op dwangmatige wijze.

Fysieke kenmerken en gezondheidsrisico’s

De lichamelijke gevolgen van boulimia kunnen ernstig zijn, vooral door het frequent braken en het gebruik van laxeermiddelen.

• Elektrolytenstoornissen (zoals een tekort aan kalium), wat kan leiden tot hartritmestoornissen en hartfalen.

• Ontstekingen en beschadigingen van de slokdarm door frequent braken.

• Tandbederf en tanderosie door maagzuur.

• Opgezwollen speekselklieren (puffy cheeks).

• Maagklachten, zoals verstopping of diarree door laxeermisbruik.

• Vermoeidheid, duizeligheid en uitdroging.

Oorzaken en risicofactoren

Biologische factoren

• Genetische aanleg: onderzoek suggereert dat eetstoornissen deels erfelijk zijn.

• Disbalans in neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, die betrokken zijn bij eetlust en stemming.

Psychologische factoren

• Perfectionisme en de neiging tot zelfkritiek.

• Problemen met emotieregulatie en impulscontrole.

• Traumatische ervaringen zoals mishandeling, verwaarlozing of misbruik.

• Laag zelfbeeld en identiteitsproblemen.

Socioculturele factoren

• Schoonheidsidealen en druk om slank te zijn.

• Sociale media en diëetcultuur die dun zijn associëren met succes en controle.

• Opvoeding waarin prestatie en uiterlijk sterk benadrukt worden.

Behandeling van boulimia nervosa

Het is mogelijk om van boulimia nervosa te herstellen, maar dit vraagt een gestructureerde en multidisciplinaire aanpak.

Effectieve behandelmethoden

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): helpt bij het doorbreken van verstoorde denkpatronen en gedraginge.n

• Lichaamsgerichtwerk en traumatherapie: een integrale aanpak waarbij lichaam en geest samen aandacht krijgen.

• Dialectische gedragstherapie (DGT): gericht op het reguleren van emoties en verminderen van impulsief gedrag.

• Medicamenteuze behandeling: soms worden antidepressiva voorgeschreven, zoals SSRI’s (fluoxetine).

• Voedingsbegeleiding: een diëtist helpt bij het opbouwen van een gezond eetpatroon zonder restricties.

• Psychotherapie: richt zich op onderliggende trauma’s en identiteitsproblemen.

• Ondersteuning van familie en naasten: essentieel voor herstel.

Hoewel de buitenwereld het vaak niet direct opmerkt, worstelen mensen met boulimia met een voortdurende cyclus van eetbuien en compensatiegedrag, gedreven door een diep gevoel van controleverlies, schaamte en perfectionisme. Vroegtijdige herkenning en behandeling zijn essentieel voor herstel.

Heb jij of iemand in je omgeving hulp nodig? Neem contact op met Isa Power voor professionele ondersteuning bij eetstoornissen.

Bronnen

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).

• Fairburn, C. G. (2008). Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders. Guilford Press.

• Treasure, J., Claudino, A. M., & Zucker, N. (2010). Eating Disorders. The Lancet, 375(9714), 583-593.

• Jeugd & eetstoornissen (ISBN 90-9008686-2).